Żadem nazywa się zbiorczą grupę, do której zalicza się przede wszystkim dwa minerały: jadeit oraz nefryt. Kamienie te znane są od ponad 7 000 lat. Cenione były już w Ameryce Środkowej, na długo przed okresem wielkich odkryć geograficznych oraz w starożytnych Chinach, gdzie wyrabiano z nich figurki Buddy. Swoją międzynarodową popularność zawdzięczają cennym walorom estetycznym oraz właściwościom zdrowotnym.
Charakterystyka grupy żadów
Do grupy żadów zalicza się zarówno jadeit oraz nefryt. Aż do 1863 roku nie rozróżniano tych dwóch kamieni. Pierwszą osobą, która dowiodła, że kamień stanowi dwa odrębne minerały, był Damour, z pochodzenia Francuz. To dzięki jego pracy, udowodniono, że kamień znany już w czasach prehistorycznych składa się z dwóch minerałów: jadeitu oraz nefrytu. Damour przyczynił się także do charakteryzacji odmian jadeitu, wśród których można odnaleźć chloromelanit, astrydyt oraz nefrytu, do którego zalicza się także semi-nefryty, inaczej – nefryty kataklastyczne.
Jak odróżnić jadeit od nefrytu?
Ciężko odróżnić te dwa minerały za pomocą zmysłu wzroku, gdyż często przyjmują kolory: fioletowy, biały, żółty, bądź zielony. Aby dokonać dokładnej identyfikacji, należy poddać je próbom w laboratorium chemicznym. Jadeit topi się w odpowiednio wysokiej temperaturze, tworząc przeźroczystą perłę, a później rozpuszczając się w kwasie solnym. Natomiast nefryt nie ulega rozpuszczeniu w żadnym kwasie, nawet po poddaniu długotrwałemu procesowi spalania. Jeśli mamy wątpliwości, odnośnie rodzaju posiadanego przez nas kamienia, warto przekonać się jaki minerał posiadamy, gdyż jadeit dużo rzadziej występuje na naszej planecie, przez co jest dużo cenniejszy od nefrytu.
W Polsce jadeit można odnaleźć na obszarze Gór Ślęży na Przedgórzu Sudeckim oraz w okolicach Pogórza Kaczawskiego na Dolnym Śląsku. W celu poszukiwania nefrytu, należy wybrać się w okolice Gór Złotych i Jordanowa Śląskiego. Dużo większe skupiska żadów występują w Azji Wschodniej oraz Ameryce Środkowej, gdzie kamienie są wydobywane na szeroką skalę i stosowane do wyrobu naszyjników, kolczyków oraz bransoletek. Znaczne skupiska znajdujące się na Tajwanie i w Chinach są źródłem pozyskiwania minerałów wykorzystywanych w dużej mierze w tradycyjnej chińskiej medycynie, cieszącej się dużą popularnością na całym świecie, szczególnie wśród wyznawców religii Wschodu.
Właściwości kamieni – dlaczego warto posiadać nefryt lub jadeit?
Żady wykazują dużą twardość i odporność na czynniki zewnętrzne. Z tego powodu już w czasach prehistorycznych wytwarzano z nich narzędzia codziennego użytku oraz broń. Obecnie, całą grupę żadów nazywa się “piedra de ijada”, czyli kamieniami lędźwiowymi, ze względu na lecznicze właściwości w przypadku wielu chorób nerek. Osoby cierpiące na niewydolności tych organów często noszą biżuterię wykonaną z żadów, aby złagodzić objawy schorzeń.
Oprócz tego, oba minerały to ceniony materiał jubilerski. W starożytnych Chinach utworzono “Urząd Nefrytowy”. Osoba znajdująca się na tym prestiżowym stanowisku, była odpowiedzialna za poszukiwanie najlepszej jakości kruszca i zatrudniania do jego obróbki najznamienitszych jubilerów. To dzięki kulturze chińskiej, wieść o leczniczym kamieniu rozeszła się po całym świecie. O trwałości nefrytu i jadeitu świadczą przede wszystkim świetnie zachowane naczynia i figurki pochodzące ze starożytnego Państwa Środka. Równolegle, kult żadów odbywał się w Ameryce Środkowej przed okresem hiszpańskiej konkwisty. Wówczas, kamienie te ceniono bardziej od złota.
